Zdrowie ludzkie znajduje oparcie w naturalnych zasobach, również w tych krajobrazowych. Regeneracyjny wymiar naturalnych scenerii znany jest od dawna, a współczesne dowody naukowe potwierdzają dobroczynny wpływ krajobrazu na zdrowie psychiczne. Ekspozycja na przyjemne estetycznie widoki natury wspomaga leczenie i wpływa na dobrostan. W historycznym instytucjonalnym lecznictwie psychiatrycznym krajobraz terapeutyczny stanowiły starannie planowane przyszpitalne ogrody. Dziś ideę krajobrazu terapeutycznego można realizować w szerokim zakresie dzięki Wirtualnej Rzeczywistości.
Idea krajobrazu terapeutycznego
Krajobraz terapeutyczny cechują walory sprzyjające utrzymaniu zdrowia, leczeniu, łagodzeniu objawów choroby. Naturalny pejzaż przyrodniczy nazwiemy terapeutycznym, jeśli wspiera dobrostan i przyczynia się do utrzymania zdrowej równowagi psychicznej. Obserwowanie natury fascynuje, ale nie wymaga wytężonego wysiłku, możemy powiedzieć, że jest odpoczynkiem dla mózgu i prowadzi do regeneracji umysłu. Choć pojęcie krajobrazu terapeutycznego nie odnosi się tylko do ogrodów, to właśnie one są wyrazistym obszarem przyrody o terapeutycznych właściwościach. Ogrodowy krajobraz terapeutyczny nie może zawierać niepokojących lub zaskakujących, przerażających elementów. To istotne, gdy leczona jest depresja, stany lękowe lub objawy stresu. Krajobraz terapeutyczny pozwala czuć się bezpiecznie. Obserwowana przestrzeń ma stanowić schronienie, a perspektywa nawet, gdy jest rozległa, nie prowadzi do utraty orientacji. Ogrody łączą elementy krajobrazu naturalnego i kulturowego. Są rezultatem działań przyrody oraz zamierzonych ludzkich starań o estetykę i odpowiednią funkcjonalność fizycznych cech krajobrazu. Bogata roślinność i elementy architektoniczne pozwalają wykreować harmonijną scenerię dedykowaną holistycznej poprawie zdrowia.
Krajobraz dla zmysłu i umysłu
Odpowiednio ukształtowany krajobraz, przyjemny dla zmysłów i umysłu, może wspomagać leczenie osób z problemami zdrowia psychicznego i fizycznego. Roztaczająca się szeroka perspektywa o pozytywnych wrażeniach estetycznych jest pomocna w skracaniu rekonwalescencji. Autorem badań na temat terapeutycznego wpływu widoku naturalnej scenerii na szybszy powrót do zdrowia jest dr Roger S. Ulrich, zajmujący się zagadnieniem projektowania obszarów opieki zdrowotnej opartych na dowodach. Wyniki jego badań dowiodły, że widok drzew roztaczający się z okien szpitala koreluje z krótszym pobytem szpitalnym pacjentów i mniejszą ilością zażywanych środków przeciwbólowych. Większość scen przyrodniczych pomaga ukoić stres i wywołuje pozytywne stany emocjonalne. Fakt ten brany był pod uwagę dawniej i dziś. Nie tylko najbliższy obszar otaczający szpital ma dostarczać pozytywnych bodźców zmysłowych. Zwraca się uwagę również na to, by pacjenci mogli korzystać z widoków zapożyczonych, bardziej odległych obszarów uzupełniających bliski krajobraz np. gór, pól znajdujących się poza terenem szpitala. Współczesne badania potwierdziły, że odpowiednio zaprojektowane środowisko może zmniejszyć stres pacjenta i dzięki temu poprawić wyniki kliniczne. Dlatego warto korzystać z widoków natury dla poprawy zdrowia. Wartościowe krajobrazy sprzyjające odprężeniu i uspokojeniu można znaleźć w goglach relaksacyjnych VR TierOne GO.
Ramy przestrzenne terapii
Karmienie zmysłów i umysłu naturalnymi krajobrazami zmniejsza poczucie lęku, żalu i izolacji towarzyszące chorobie. Anna Staniewska, autorka monografii „Obłędne ogrody” poświęconej idei krajobrazu terapeutycznego w kompozycji zespołów szpitali psychiatrycznych XIX i XX wieku, wskazuje, że ogrody szpitalne wywodzą się z ogrodów leczniczych znajdujących się przy średniowiecznych klasztorach. W przeszłości to mnisi podejmowali trud opieki nad osobami chorymi psychicznie. Tereny zielone, a zwłaszcza ogrody, towarzyszyły lecznictwu ze względów praktycznych i estetycznych. Ogrody dostarczały ziół i roślin leczniczych oraz stanowiły miejsce skupienia. Podobnie w kulturze wschodniej ogrody Zen służyły medytacji i uspokojeniu umysłu. Reorganizacje systemu opieki nad chorymi sprawiły, że ogrody szpitalne, czasem niezwykle imponujące, stały się miejscem, w którym mogą przebywać pacjenci. I podobnie jak w przypadku mnichów, ogrody te zapewniały dobroczynny kontakt z naturą w sytuacji odcięcia od świata na zewnątrz. Naturalne otoczenie, dające poczucie bezpieczeństwa zaczęło wyznaczać ramy przestrzenne prowadzonej terapii i prozdrowotnej aktywności. Mimo zrozumienia dla słuszności idei i chęci projektowania terapeutycznego krajobrazu, placówki medyczne napotykają na pewne przeszkody w realizacji. Ograniczone zasoby finansowe, zbyt mała ilość terenu wokół, to jedne z nich. Szczęśliwie, obecne możliwości technologiczne pozwalają na dostarczenie pacjentom dobroczynnego krajobrazu za pośrednictwem Wirtualnej Rzeczywistości. Wirtualny krajobraz terapeutyczny ułatwia świadczenie opieki zdrowotnej, czego przykładem jest rozwiązanie medyczne VR TierOne. Specjalnie zaprojektowany wirtualny ogród stanowi wyjątkowe miejsce, w którym toczy się proces terapeutyczny. Zielony Ogród Odrodzenia jest miejscem terapii i poprawy zdrowia, wyznacza ramy przestrzenne dla prowadzonej wirtualnej terapii psychologicznej. Również sam, poprzez bogatą symbolikę, wywiera wpływ na proces zdrowienia i redukcję objawów depresji, stanów lękowych i stresu.
