Zaburzenia depresyjne należą do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych jakich doświadczają osoby w podeszłym wieku. Zbieg niekorzystnych czynników biologicznych, psychicznych, społecznych oraz socjalnych sprawia, że osoby starsze są szczególnie podatne na depresyjne zaburzenia nastroju. Prawidłowe diagnozowanie depresji występującej u seniorów może przysparzać trudności ze względu na nietypowy przebieg i obraz kliniczny. Jednak trzeba czynić starania, by depresja była rozpoznawana i leczona także u osób w podeszłym wieku.
Podział zaburzeń depresyjnych
Zaburzenia depresyjne należą do grupy zaburzeń nastroju, czyli zaburzeń afektywnych. Zaburzenia mogą być przewlekłe lub nawracające. Zaburzenia depresyjne dzielone są według różnych kryteriów.
Biorąc pod uwagę źródło przyczyn wyróżniamy depresję:
- egzogenną (wywołaną przez czynniki zewnętrzne),
- endogenną (wywołaną przez czynniki wewnętrzne).
Koncentrując się na stopniu nasilenia i liczbie objawów wyróżniamy depresję o charakterze:
- łagodnym,
- umiarkowanym,
- ciężkim.
Ze względu na okres życia i wiek chorego można dokonać podziału na:
- depresję anaklityczna (dotycząca noworodków i niemowląt),
- depresję dziecięca,
- depresję młodzieży,
- depresję osób dorosłych,
- depresja wieku podeszłego (ang. late-life depression).
Przyczyny zaburzeń depresyjnych u osób starszych
Z powyższego podziału dostrzec można, że depresja może pojawić na każdym etapie życia. Bywa, że pojawi się raz, ale może też nawracać. Depresja występująca we wcześniejszych okresach życia może predysponować do wystąpienia depresji wieku podeszłego. W okresie starości szczególnie często dochodzi do współwystępowania wielu czynników o niekorzystnym wpływie na przebieg zaburzenia depresyjnego, mogą to być:
- przewlekłe choroby somatyczne,
- utrata sprawności psychoruchowej,
- zmiany organiczne mózgu,
- zażywanie wielu leków,
- utrata partnera życiowego,
- poczucie samotności i izolacji,
- zmiana miejsca zamieszkania.
- brak opieki z zewnątrz,
- niski poziom edukacji,
- zły stan finansowy.
Cechą charakterystyczną depresji u osób w podeszłym wieku jest różnorodności jej uwarunkowań, trudno ocenić, który z czynników odgrywa rolę decydującą. Często niemożliwe staje się oddzielenie od siebie objawów choroby somatycznej i depresji. Występujące łącznie czynniki niekorzystnie na siebie wpływają, co pogarsza przebieg zaburzenia depresyjnego. Niebezpieczeństwo wynikające z depresji to niska jakość życia oraz ryzyko zachowań samobójczych, które u osób starszych przybierają niestety często formę samobójstwa dokonanego. Wraz z wiekiem maleje liczba prób samobójczych, a rośnie liczba aktów faktycznie doprowadzających do własnej śmierci.
Zaburzenia depresyjne u osób w podeszłym wieku
Rozpoznanie depresji u seniorów może być trudnym zadaniem, ponieważ zaburzenie charakteryzuje się odmiennym przebiegiem i nasileniem objawów niż u osób młodszych. Depresja w wieku podeszłym nie musi manifestować wszystkich swoich charakterystycznych objawów. Objawy osiowe depresji mogą być niedostrzegane u seniorów. Częściej występują u seniorów: niepokój, drażliwość, trudności w zasypianiu, dolegliwości somatyczne. Pojawiają się również skargi hipochondryczne. Depresja u osób w podeszłym wieku może objawiać się zaburzeniami funkcji poznawczych oraz wykonawczych – obniża się zdolność do planowania i organizacji czynności. Depresja może być mylnie uznana za otępienie. Pomocna w wykrywaniu depresji u osób starszych jest Geriatryczna Skala Oceny Depresji (GDS). Po rozpoznaniu depresji senior wymaga odpowiedniego leczenia i troski.
Zapobieganie depresji wieku podeszłego
Wraz z wiekiem dochodzi do nagromadzenia różnych chorób, często są one pochodną naszego sposobu życia przed nadejściem starości. Działania zapobiegające zaburzeniom depresyjnym w podeszłym wieku powinny rozpocząć się na wcześniejszych etapach życia. Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się depresji w podeszłym wieku, należy przede wszystkim już zawczasu zadbać o swoje zdrowie. Prawidłowa dieta i aktywność fizyczna to konieczność dla utrzymania zdrowia i sprawności, ale należy również podejmować działania w celu ograniczenia czynników ryzyka depresji wieku podeszłego:
- pielęgnować relacje,
- rozwijać zainteresowania,
- uczyć się nowych rzeczy,
- szukać pomocy w razie życiowych trudności,
- stosować konstruktywne metody radzenia sobie ze stresem (relaksacja nie alkohol),
- nie zwlekać z leczeniem depresji pojawiającej się w ciągu życia,
- czynić starania, aby zadbać o bezpieczeństwo finansowe w przyszłości.
Choć nie jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkich czynników ryzyka depresji wieku podeszłego, pomyślna starość w dużej mierze zależy do naszych decyzji w młodszym wieku. Odpowiedni tryb życia pozwoli uniknąć chorób (udar mózgu, zawał), których następstwem może być depresja. Niemniej dla osób w jesieni życia wciąż możemy wiele zrobić, aby jakość ich życia i samopoczucie były w możliwie jak najlepszej formie.
Wirtualne podejście do depresji seniora
Terapia zaburzeń depresyjnych wieku podeszłego musi być skuteczna, bezpieczna i cechować się holistycznym podejściem. Nieleczona depresja doprowadza do pogorszenia przebiegu i rokowania chorób somatycznych, dlatego nie można pozbawić chorej osoby w podeszłym wieku wsparcia psychicznego. Osobę starszą znajdującą się w szpitalu lub w domu opieki można wesprzeć oddziaływaniem psychoterapeutycznym VR TierOne. Urządzenie medyczne VR TierOne bazujące na Wirtualnej Rzeczywistości oraz terapii ericksonowskiej pomaga w profesjonalny sposób pozbyć się zaburzeń depresyjnych, niweluje stres i towarzyszący lęk. Komfort psychiczny seniorom pomoże zapewnić również mobilne urządzenie VR TierOne GO służące całkowitemu wyciszeniu i głębokiej relaksacji. Gogle relaksacyjne VR TierOne GO służą wzmocnieniu zdrowia i samopoczucia. Pozwalają seniorom choć na chwilę opuścić własny dom, szpital lub placówkę opiekuńczą, zmienić otoczenie i odbyć wirtualną podróż do kojących naturalnych środowisk. Udział w sesjach filmów VR 360° o relaksacyjno-terapeutycznym charakterze jest pozytywnym i przyjemnym doświadczeniem. Pomaga zachować optymizm i korzystny bilans wydarzeń w codzienności osób w podeszłym wieku.
