Promieniowanie słoneczne zarówno to widzialne, jak i niewidzialne jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania człowieka. Dostępność słońca kalibruje aktywność fizyczną i psychiczną oraz wspiera samopoczucie. Rozsądna ekspozycja na promieniowanie może przynieść korzystne efekty. Również iluzja światła w środowiskach VR działa na nastrój i pozytywne postrzeganie świata.
Gwiazda witalności, czyli wpływ słońca na zdrowie
Promieniowanie Słońca może być źródłem zdrowia i dobrego samopoczucia pod warunkiem umiarkowania w korzystaniu z emitowanej przez nie energii. Promieniowanie słoneczne jest wieloskładnikowe i oddziałuje szeroko na zdrowie i emocjonalny komfort. Dociera do nas widzialna część promieniowania elektromagnetycznego oraz niewidoczne promieniowanie ultrafioletowe UV oraz promieniowanie podczerwone IR. Światło widzialne (VIS) to białe światło o dużej intensywności, które ma kluczową rolę w funkcjonowaniu człowieka. Odpowiednia dawka światła docierająca do oczu reguluje poziom hormonów serotoniny i melatoniny, co wpływa na rytm snu i czuwania. Światło umożliwia komfortowe funkcjonowanie i posiada efekt psychologiczny, bowiem umożliwia widzenie świata w kolorach, które wpływają na stan emocjonalny. Stymulacja jasnymi, barwnymi i słonecznymi krajobrazami filmów relaksacyjnych dostępnych w goglach VR TierOne GO może być pomocna dla dobrego samopoczucia. Bezpieczne immersyjne doświadczenie przebywania w słonecznym otoczeniu wspiera emocjonalną potrzebę człowieka kontaktu z naturą. Urządzenie może być szczególnie pomocne, gdy dostęp do rzeczywistej słonecznej przestrzeni jest ograniczony. Promieniowanie nadfioletowe (UV) wnika w skórę i działa na procesy w niej zachodzące. Ta biologiczna aktywność może mieć negatywne skutki, jeśli nieumiejętnie korzystamy z kąpieli słonecznych. Umiarkowana ekspozycja daje pożądane korzyści. Dzięki promieniom z zakresu UVB możliwe jest wytworzenie niezbędnej dla zdrowia i układu kostnego witaminy D. Promieniowanie UV wpływa na wygląd skóry, kontrolowane dawki poprawiają jej stan, co pozytywnie wpływa na samopoczucie. Promieniowanie podczerwone (IR) jest odczuwane jako ciepło zarówno na powierzchni skóry, jak i wewnątrz ciała. Promieniowanie to wnika do głębokich warstw, pozwala przyspieszyć procesy gojenia i zmniejsza napięcie mięśniowe. Przyjemne rozluźnienie ciała i efekt analgetyczny sprzyjają dobremu samopoczuciu.
Promieniowanie widzialne i serotonina
Ekspozycja na światło słoneczne pobudza produkcję serotoniny w mózgu, a hamuje produkcję melatoniny. Serotonina jest substancją wytwarzaną z tryptofanu, który dostarczany jest z pożywieniem (banany, mleko, orzechy, ser, indyk). Gdy poziom światła zmniejsza się z serotoniny wytwarzana jest melatonina ułatwiająca sen. Zaburzenia cyklu snu i czuwania są cechą depresji, a terapia światłem jest wykorzystywana, by przywrócić prawidłowy rytm dobowy. Serotonina reguluje procesy fizjologiczne i psychologiczne, nazywana jest hormonem szczęścia. W organizmie występują dwie niezależne pule serotoniny, które nie mieszają się i pełnią odmienne role. Serotonina jako hormon tkankowy oddziałując na jelita i układ krążenia, zaś w ośrodkowym układzie nerwowym pełni rolę neuroprzekaźnika. Serotonina powstała w mózgu stanowi jedynie 5-10% całkowitej ilości, ale to właśnie ta mniejsza pula mózgowa, częściowo zależna od ekspozycji na światło, odpowiada za nastrój i aktywność. Niedobór serotoniny powoduje spadek nastroju, agresję, drażliwość, zwiększoną reakcję na ból, migreny i bezsenność. Krótszy dzień może być przyczyną niskiego poziomu serotoniny w mózgu, a zmniejszone nasłonecznienie może prowadzić do pojawienia się SAD (z ang. Seasonal Affective Disorder), czyli depresji sezonowej, która najczęściej występuje w rejonach globu położonych daleko od równika. Słońce może wspomóc produkcję serotoniny, ale nie poprawi jej dystrybucji w mózgu. Dla zwiększenia dostępności serotoniny w synapsach potrzebne są leki – przeważnie są to SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), które pozwalają zwiększyć ilość dostępnej serotoniny dla odbiorczych komórek nerwowych. Obecność serotoniny w szlakach mózgowych poprawia nastrój, reguluje emocje, sprzyja procesom poznawczym i wpływa na percepcję bólu. Serotonina stymuluje neurogenezę, a zatem pomaga utrzymać mózg w zdrowej formie. Długotrwały stres i wysoki poziom stresowego kortyzolu (hiperkortyzolemia) zaburza produkcję i osłabia działanie serotoniny oraz upośledza proces neurogenezy. Terapia światłem, jak i terapia relaksacyjna redukująca stres mogą być pomocne w depresji i w profilaktyce zaburzeń nastroju. Aby przywrócić równowagę i utrzymać szczęście w synapsach, potrzebne są różne formy działań terapeutycznych.
Zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności
Powodem, dla którego terapeuta może sięgać po wirtualne wsparcie może być, słuszny również z punktu widzenia zwiększania konkurencyjności, entuzjazm dla najnowszych trendów i doniesień z branży. Wprowadzanie zaawansowanych rozwiązań terapeutycznych posiłkujących się Wirtualną Rzeczywistością do praktyki terapeutycznej jest jasnym sygnałem, że terapeuta posiada aktualną wiedzę i jest zainteresowany poprawą efektywności świadczonych przez siebie usług. Wprowadzone innowacje VR zwiększają wartość usługi. VR daje przewagę na rynku, bo usługa staje się konkurencyjna cenowo w stosunku do tradycyjnych interwencji. Terapia VR TierOne podnosi innowacyjność wszędzie tam, gdzie występuje stres, lęk i depresja. Przykładem może być włączenie VR TierOne w program walki z powikłaniami po COVID-19. Zainteresowanie wykorzystaniem nowych technologii, włączenie ich w unikalny program rehabilitacji, zostało docenione nagrodami i międzynarodowym uznaniem. Innowacyjne podejście do leczenia pomogło sprostać skutkom pandemii, ale też wsparło promowanie placówki, utrzymanie pozycji lidera i budowanie wizerunku zespołu terapeutycznego.
Promieniowanie UV i witamina D
Witamina D pochodzi w małym zakresie z diety, a w większości ze skórnej biosyntezy możliwej dzięki promieniowaniu UV. Witamina ta posiada funkcję modulacyjną procesów mózgowia, wspiera proces neuroplastyczności oraz ma działanie neuroprotekcyjne. Witamina D jest istotna dla układu kostnego, przeciwdziała krzywicy, ponieważ sprzyja resorpcji wapnia. Na układ nerwowy działa wywierając istotny wpływ na regulację metabolizmu neurotransmiterów w ośrodkowym układzie nerwowym. Warunki środowiskowe, klimatyczne oraz styl życia wpływają na ilość wytwarzanej witaminy D. Szczególnie w okresach o mniejszym dostępie światła słonecznego powszechny jest niedobór witaminy D. Niedobory witaminy D mogą odgrywać rolę w patogenezie depresji. Ponadto obraz kliniczny depresji tworzy predyspozycję niedoboru – zmniejsza ekspozycję na promieniowanie słoneczne oraz wiąże się z utratą apetytu, a więc niedoborami pokarmowymi. Obniżenie stężenia „witaminy słońca” może być wtórne i prowadzić do zaostrzenia objawów depresji. Promieniowanie UV prowadzi do powstania opalenizny, która jest formą ochrony przed penetracją tego promieniowania. Pigmentacja działa jak naturalny filtr, co hamuje wytwarzanie witaminy D. Teoretycznie kosmetyczne filtry UV mogą zmniejszać produkcję witaminy D, ale faktycznie mało kto stosuje odpowiednio grubą i równomierną warstwę specyfiku na całe ciało.
Promieniowanie IR i odprężające ciepło
Słońce jest naturalnym źródłem promieniowania podczerwonego (IR), które jest niewidzialne dla ludzkiego oka. Promieniowanie to potrafi głęboko penetrować tkanki, dociera do receptorów ciepła w skórze i odczuwalne jest jako ciepło. Tkanki poddane promieniowaniu podczerwonemu stają się lepiej ukrwione, komórki lepiej odżywione i pozbawione toksyn, procesy metaboliczne zachodzą w nich szybciej. Pod wpływem ciepła uwalniane są endorfiny, które łagodzą ból i stres. Promieniowanie IR może łagodzić przewlekłe stany zapalne, jest pomocne w uśmierzaniu dolegliwości bólowych, poprawia elastyczność tkanek. Rozluźnienie mięśni w połączeniu z efektem przeciwbólowym i komfortem cieplnym sprzyja relaksowi i dobremu samopoczuciu. Promieniowanie IR ma działanie prozdrowotne na ludzki organizm, ale trzeba pamiętać, że zbyt duża ilość IR może być obciążająca i niebezpieczna.
Leczenie słońcem, czyli jasno o helioterapii
Słońce jest wykorzystywane jako czynnik leczniczy. Helioterapia polega na leczeniu bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. Wykorzystuje skojarzone działanie docierającego do nas promieniowania słonecznego, ale przede wszystkim wykorzystuje zakres UV. Każda terapia opiera się na intencjonalnym działaniu i kontrolowanych warunkach, również w helioterapii stosowane są określone dawki dla terapeutycznych efektów. Dawka jest liczona z uwzględnieniem różnych czynników, ale podstawą jest tzw. jednostka rumieniowa (erytemalna). Możliwość planowania i realizacji zabiegów helioterapeutycznych bywa utrudniona z uwagi na zmienne usłonecznienie w niektórych rejonach globu. Aby ułatwić dostęp do promieniowania i móc kontrolować jego zakres oraz natężenie stosuje się urządzenia emitujące promieniowanie. Taką terapię z użyciem sztucznych źródeł promieniowania nazywamy aktynoterapią. Pojęcie fototerapii jest obszerniejsze i mieści w sobie oba sposoby terapii światłem zarówno naturalnym, jak i sztucznym. Fototerapia w zaburzeniach nastroju jest zalecana w chorobie afektywnej sezonowej, profilaktycznie z zapobieganiu depresji zimowej, a także pomocniczo w depresji bez cech sezonowości. W terapii zaburzeń nastroju wykorzystywane jest światło widzialne głównie w porannych sesjach np. w symulatorów świtu. Trzeba pamiętać, że sama terapia depresji światłem może okazać się niewystarczająca. Depresja jest złożonym zjawiskiem, a jej przyczyny mogą wykraczać poza powody biologiczne. Dlatego tak ważne w depresji jest stosowanie metod skojarzonych – tradycyjnych i wspomagających. Depresja ogranicza spontaniczne korzystanie z dobroczynnych czynników naturalnego środowiska. Wykorzystanie urządzeń terapeutycznych takich jak VR TierOne GO, bazujących zarówno na technologii jak i nawiązujących do przyrody, może stanowić w tej sytuacji alternatywę wspierającą leczenie.
