Ogród to kompozycja natury intencjonalnie prowadzona ręką człowieka na ograniczonym, często ogrodzonym kawałku ziemi. Zagospodarowany teren, jakim jest ogród, składa się z elementów natury. Mogą to być zwierzęta – ogrody zoologiczne, rośliny – ogrody botaniczne lub inne fragmenty np. kamienie – ogrody kamienne Zen. Założenia ogrodowe wywierają mocny wpływ na zmysły człowieka, niezależnie jaką wizję i styl realizuje ogrodnik. Ale to nie styl, a nastrój ogrodu jest najważniejszy. Wchodząc do ogrodu wchodzimy w inną przestrzeń. Bezpieczną, bo pielęgnowaną przez człowieka, a jednocześnie odmienną od wszystkiego, co człowiek mógłby stworzyć sam. Ogród nazywany jest miejscem styku dwóch światów. Połączeniem kultury i natury. Oddziaływanie naturalnych elementów na zdrowie człowieka i wpisana ewolucyjnie tęsknota za przyrodą skłania do czerpania korzyści z leczniczych właściwości ogrodów dla przywrócenia równowagi psychicznej.
Idea ogrodu leczniczego
Idea ogrodu jako miejsca odnowy i regeneracji nie jest nowa. Historia ogrodów sięga starożytności, ale to średniowieczne ogrody zakonne zapisały się w kulturze jako te sprzyjające zarówno zdrowiu psychicznemu – kontemplacji i fizycznemu – dostarczając leczniczych ziół. Dla zamkniętych i otoczonych murami zakonników ogród dawał możliwość łączności z naturą, obserwowania zmian pór roku i życia w zgodzie z tym naturalnym rytmem. Ogród leczniczy ma skłaniać do refleksji i dawać poczucie harmonii. Pierwsze europejskie szpitale zakładane były właśnie w klasztorach. Chorzy mogli korzystać z przyklasztornych terenów zielonych. Zainteresowanie ogrodami przeznaczonymi do terapii nastąpiło na przełomie XIX i XX wieku w obszarze projektowania szpitali psychiatrycznych. Szpitale tamtej epoki to atrakcyjne kompleksy architektoniczno-krajobrazowe. Obecnie ponownie odkrywa się walory ogrodu jako elementu wspomagającego leczenie. Koncept ogrodu leczniczego dostępnego dla pacjentów realizowany był intensywnie w dawnej Europie, a w czasach współczesnych w Kanadzie, USA i Japonii oraz krajach skandynawskich. W niektórych krajach hortiterapia uznana jest oficjalnie jako forma terapeutyczna. Właściciele szpitali, ośrodków rehabilitacyjnych skłaniają się wprawdzie ku tej koncepcji, ale założenie ogrodu może być z różnych przyczyn niemożliwe. W takiej sytuacji warto zapewnić swoim podopiecznym wirtualny ogród VR TierOne o walorach terapeutycznych. Dostępny dla wszystkich pacjentów, także z niepełnosprawnością ruchową.
Hortiterapia
Hortiterapia koncentruje się na kontakcie z roślinami, ale może wykorzystywać też inne zajęcia prowadzone w ogrodzie. Leczenie ogrodem może przybrać formą czynną i bierną. Obie formy mają działanie terapeutyczne i wywierają pozytywny wpływ na kondycję psychiczną człowieka. Może to być udział w pielęgnacji roślin: sadzeniu, podlewaniu, zbieraniu. Uzdrowienie może zachodzić także przez samo obcowanie pacjenta z naturalnym środowiskiem. Przyglądanie się naturze, ogrodniczej pracy innych sprawniejszych pacjentów, zmianom zachodzących w ogrodzie poprawia samopoczucie. Doświadczanie krajobrazu ogrodu za pomocą zmysłu wzroku daje odprężenie, zmniejsza stres i lęk. Taka bierna hortiterapia nie wymaga wysiłku pacjenta, a i tak przynosi mu korzyści. Karmienie zmysłów tym, co oferuje ogród daje ukojenie i już krótki pobyt w nim przynosi zdrowotny pożytek. Twórcy VR TierOne wykorzystali potencjał leczniczy ogrodu czyniąc go miejscem terapii depresji i lęków. Wirtualny Ogród Odrodzenia pozwala pacjentowi na metaforyczną pielęgnację ogrodu poprzez regularne uczestnictwo w terapii. Ogród uczycierpliwości i wymaga systematycznej, etapowej pracy. Podobnie zaplanowane zostały sesje terapeutyczne VR TierOne, które symbolicznie ukazują, że ogród – zdrowie potrzebuje codziennego wysiłku, by móc się nim cieszyć.
Symbolika ogrodu
Ogród to nie tylko miejsce uprawy roślin, to funkcjonujący w kulturze, literaturze oraz świadomości ludzkiej symbol. Symbol odrodzenia, zdrowia, ciała ludzkiego, świadomości, życia wewnętrznego człowieka, schronienia i urodzaju. Historycznie dobrze utrzymany ogród był symbolem statusu i dobrobytu, stąd założenia ogrodowe obecne przy pałacach i dworach. Taki ogród miał budzić podziw. Dziś zadbany ogród tak, jak zadbane zdrowie także budzi podziw i wciąż pozostaje życzeniem wielu osób. Człowiek zawsze podziwia to, co trudno osiągnąć i utrzymać. Wirtualny Ogród Odrodzenia nawiązuje wizualnie i znaczeniowo do filozofii Zen symbolizując spokój, równowagę i harmonię. Działając na pacjenta kojąco. Zastosowane rośliny wirtualnego Ogrodu Odrodzenia także niosą symboliczne przesłanie. Stan ogrodu to efekt praktyk pielęgnacyjnych, ale też wszystkich warunków niezależnych od pracy ogrodnika. Mijając przydomowe ogródki w łatwy sposób możemy stwierdzić po zaniedbanym trawniku, że u właścicieli z dużą pewnością źle się dzieje. Stwierdzenie depresji i tego, że z człowiekiem dzieje się źle, nie jest niestety tak łatwe. Obserwacja, rozmowa, otoczenie chorego opieką i odpowiednia terapia są niezbędne dla poprawy zdrowia psychicznego. Sprzyjające warunki, dbałość i niestrudzona praca gwarantują satysfakcjonujący efekt ogrodniczy i zdrowotny.
Ogród miejscem terapii
Ogród jako miejsce terapii powinien redukować stres i napięcie związane z chorobą, dawać poczucie prywatności i ciekawić. Lecznicze założenie ogrodowe powinno charakteryzować się bezpieczeństwem i dostępnością dla chorych o różnym stopniu sprawności ruchowej. Ogród powinien być płaski dla łatwości poruszania się pacjentów o ograniczonej mobilności. Dla uzyskania głębi krajobrazu można stosować wiele zabiegów: mogą to być dekoracyjne mostki, pergole, ławki, posągi lub inne elementy małej architektury. Ogród leczniczy ma zachęcać do przebywania w nim, przywoływać miłe wspomnienia i skojarzenia, prowadząc do lepszego samopoczucia oraz szybszego powrotu do zdrowia. W ogrodzie oprócz zajęć stricte ogrodniczych można prowadzić dodatkowe zajęcia rekreacyjne, relaksacyjne lub terapeutyczne np. w postaci malarstwa plenerowego. Podczas takich artystycznych zajęć pacjent może zanurzyć się w otaczający krajobraz, ćwiczyć uważność i bycie w chwili obecnej. Artystyczna twórczość inspirowana jest przez naturę, jej formę i barwy. Malowanie daje radość i spełnienie. Pomaga otworzyć się i wyrazić swoje emocje. Lecznicza moc sztuki, kolorów i ogrodu wykorzystana została w terapii VR TierOne, podczas której pacjenci w Wirtualnym Ogrodzie tworzą barwne kreacje na płótnie.
O walorach zdrowotnych natury i wartości jaką niesie posiadanie własnego ogrodu przekonaliśmy się w czasie pandemii COVID-19. Czasowy zakaz korzystania z publicznych parków, placów zabaw, skwerów i tym samym obcowania z naturą wywołał psychofizyczne problemy zdrowotne u wielu osób „uwięzionych” w swoich miejskich mieszkaniach. Stany wyjątkowe, które przytrafiają się w ciągu życia, uczą nas doceniać to, co do tej pory było zwyczajne. W chorobie doceniamy zdrowie, skłaniamy się do stosowania różnych terapii w celu poprawy kondycji zdrowotnej. Często odkrywając ze zdumieniem, że dawne lub całkiem nowe koncepty lecznicze są naprawdę skuteczne. VR TierOne to piękne połączenie nowoczesnej technologii VR oraz sprawdzonych konceptów: leczniczej mocy ogrodu i terapii ericksonowskiej.
