Stres związany z pandemią COVID-19 wpłynął na zdrowie psychiczne studentów. Nawet po ustaniu zagrożenia, wśród studiujących obecne są objawy depresji, wysoki poziom stresu i lęku. Pandemia pozostawiła negatywne skutki, które wymagają skutecznych działań łagodzących. Z myślą o zdrowiu psychicznym studentów, Politechnika Opolska wdrożyła program wsparcia za pomocą VR TierOne GO. Przyjrzyjmy się naukowemu aspektowi tego przedsięwzięcia.
Kontekst badawczy – potrzeba wsparcie psychicznego studentów
Okres pandemicznej izolacji i nauki zdalnej stał się czynnikiem wywołującym negatywne skutki psychiczne wśród studiujących osób. Pandemia pogorszyła zdrowie psychiczne studentów, co zwróciło uwagę na konieczność wsparcia, łagodzenia stresu i objawów depresji. Jednym z ośrodków naukowo-badawczych, który dostrzegł ten problem była Politechnika Opolska. Uczelnia ta, w odpowiedzi na niepokojące dane o stanie psychiki osób studiujących, zainicjowała innowacyjny program poprawy zdrowia psychicznego adresowany do studentów opolskich uczelni, w którym rolę główną odgrywa Wirtualna Rzeczywistość.
Naukowe podejście – relaksacja VR dla studenckiego zdrowia
Projekt wsparcia, oprócz swojej społecznej wartości, zawierał element naukowy, który pozwolił na weryfikację skuteczności programu poprawy zdrowia psychicznego z wykorzystaniem Wirtualnej Rzeczywistości. Inicjatywa polegała na stworzeniu pokoju relaksacyjnego wyposażonego w gogle VR oraz czujniki monitorujące reakcje studentów uczestniczących w badaniu. Zebrane z czujników dane pozwoliły ocenić wpływ terapii relaksacyjnej VR na autonomiczny układ nerwowy. Badanie koordynował dr hab. Sebastian Rutkowski (Katedra Wydziału Wychowania Fizycznego Politechniki Opolskiej) naukowiec od lat skupiony na wykorzystaniu VR w rehabilitacji fizycznej i psychicznej. Celem projektu badawczego realizowanego przez dr. Rutkowskiego we współpracy z SKN „Błąd Kartezjusza” była ewaluacja innowacyjnego programu sesji relaksacyjnych wykorzystujących immersyjną VR u studentów.
Przebieg badania – immersyjna interwencja VR TierOne GO
Badanie uzyskało zgodę komisji bioetyki oraz zostało zarejestrowane w bazie clinicaltrials.gov pod numerem NCT06480409. W badaniu wzięły udział 53 osoby (wykorzystano pomiary 50 osób) w wieku 19-25 lat, będące studentami opolskich uczelni. Przed interwencją, do oceny poziomu stresu występującego u badanych na przestrzeni ostatniego miesiąca, zastosowano 10-punktowy kwestionariusz PSS-10 (z ang. Perceived Stress Scale). Uczestnicy badania przez 5 dni brali udział w 10-minutowych sesjach relaksacji przy użyciu gogli VR TierOne GO. Gogle te zawierają wysokiej jakości filmy VR 360° z głosem lektora, dźwiękami przyrody i muzyką, umożliwiając immersyjne doświadczenie VR. Badanie polegało na pomiarach zmienności rytmu serca HRV za pomocą precyzyjnego sensora umieszczonego na klatce piersiowej uczestników badania podczas interwencji z użyciem gogli relaksacyjnych. Pomiar HRV dokonywany był w 4 punktach czasowych: przed, dwukrotnie w trakcie projekcji filmów VR i po sesji z użyciem gogli VR. Podczas sesji uczestnicy siedzieli w wygodnej i stabilnej pozycji, co zapewniało komfort, a także dokładność pomiarów.
HRV (z ang. Heart Rate Variability) zmienność rytmu serca, zmienność rytmu zatokowego jest najczęściej wykorzystywanym wskaźnikiem do obiektywnej oceny poziomu stresu fizjologicznego oraz procesu regeneracji. HRV niesie informację o funkcjonowaniu dwóch przeciwstawnych sobie składowych autonomicznego układu nerwowego – układu współczulnego (pobudzającego) i przywspółczulnego (hamującego). Wysoka zmienność rytmu serca świadczy o zdrowiu i dobrej kondycji, niska może występować w przewlekłym stresie, zmęczeniu i problemach zdrowotnych.
Wyniki i wnioski – wpływ wirtualnej relaksacji na zdrowie
Analiza HRV wykazała poprawę parametrów aktywności przywspółczulnej uczestników. Wyniki badania dowiodły, że sesje z użyciem VR TierOne GO przyczyniają się do redukcji stresu u studentów. Regularne stosowanie VR jako narzędzia relaksacyjnego może mieć skumulowany wpływ na poprawę regulacji przywspółczulnego układu nerwowego, którego oś stanowi nerw błędny. To z kolei może prowadzić do długoterminowej poprawy ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia uczestników. Badanie wykazało obiecujący potencjał zastosowania VR jako skutecznego narzędzia w terapii relaksacyjnej i jako metody wspierającej zdrowie psychiczne wśród studentów. Wyniki zachęcają do włączenia VR w praktyki terapeutyczne, programy profilaktyczne i w strategie radzenia sobie ze stresem. W 2024 roku wyniki badania zatytułowanego: „Program poprawy zdrowia psychicznego studentów z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości – rozwiązanie czy biały słoń?” zaprezentowała Magdalena Nowak (Studencki Klub Naukowy „Błąd Kartezjusza”) podczas II Kongresu Krajowej Izby Fizjoterapeutów (KIF) w Krakowie, zdobywając zaszczytną II nagrodę w sesji wystąpień ustnych. Zasadność wspierania psychiki społeczności akademickiej za pomocą VR TierOne GO została potwierdzona w badaniu. Wyniki mogą być inspirujące dla poszukujących skutecznych form troski o zdrowie psychiczne i wartościowe dla osób dbających o dobrostan w ten innowacyjny sposób.
