Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2020 roku osób w wieku 60 lat i więcej było nieco ponad miliard, co oznacza, że seniorzy stanowili w tym czasie 13,5% światowej populacji. To dwuipółkrotnie więcej niż 40 lat temu. Starzenie się ludności świata jest faktem, prognozuje się, że osób starszych będzie przybywać z każdą dekadą. Wydłużenie życia ludzkiego jest wielkim osiągnieciem współczesności, które jednak skłania do dalszych działań na rzecz tzw. pomyślnego starzenia się. Wyzwaniem stała jest jakość wydłużającego się życia. Promowane przez WHO zdrowe starzenie się zakłada dożycie sędziwego wieku w jak najlepszym zdrowiu psychicznym i fizycznym. Depresja u seniorów to poważny problem socjomedyczny, aż 20% wszystkich leczonych z powodu depresji to osoby starsze. Z uwagi na wzrost liczby osób na świecie, które dożywają późnej starości, należy spodziewać się coraz większego zapotrzebowania na usługi w zakresie leczenia depresji.
Depresja seniora
Nie istnieje definicja seniora, jednak zgodnie z założeniem WHO wiek 60+ uznaje się za początek wczesnej starości. Zatem seniorem umownie nazywa się osoby, które ukończyły sześćdziesiąty rok życia. Wejście w ten wiek oznacza, że można korzystać z opieki medycznej dedykowanej osobom starszym, czyli geriatrii. Wiek senioralny w niektórych źródłach podnoszony jest do 65+, co podyktowane jest wydłużeniem życia ludzkiego i przesunięciem granic między wiekiem średnim a początkiem starości. U seniorów ujawniają się przewlekłe choroby i niepełnosprawność spowodowana upływem lat, które wraz z zaprzestaniem aktywności zawodowej mogą być czynnikiem wyzwalającym depresję. Seniorzy są w grupie zagrożonej depresją, zwiększone ryzyko związane jest ze znalezieniem się w nowej sytuacji życiowej i zdrowotnej. Można wymienić następujące powody i ryzyka depresji u seniorów:
- przejście na emeryturę lub rentę,
- pogorszenie sytuacji ekonomicznej,
- brak sensu życia,
- pobyt w placówce opiekuńczej,
- konieczność sprawowania opieki nad chorym bliskim,
- śmierć partnera lub utrata innych bliskich osób,
- malejąca sprawność ciała i umysłu,
- zmiany cielesne i utrata atrakcyjności fizycznej,
- obecność licznych schorzeń,
- utarta samodzielności,
- zmniejszenie grona znajomych,
- rozluźnienie więzi rodzinnych/utrudniony kontakt z dziećmi i wnukami,
- samotność,
- brak wsparcia,
- zaprzestanie aktywności fizycznej,
- zarzucenie zainteresowań,
- zażywanie depresjogennych leków,
- zubożona dieta i niedobory pokarmowe,
- zaburzenia neuroprzekaźników w mózgu,
- wcześniejsze epizody depresji.
Etiologia depresji wieku podeszłego jest zwykle wieloczynnikowa i obejmuje czynniki biologiczne, psychospołeczne i ekonomiczne. Często przyczyny depresji senioralnej nakładają się na siebie. Choć depresja u osób starszych występuje szczególnie często, to nie jest ona rozpoznawana i tym samym nie jest leczona. Trzeba zaznaczyć, że depresja nie jest normalną oznaką starzenia się. Depresja jest groźną chorobą, którą jednak można wyleczyć. Nawet utrzymujące się dłużej niż dwa tygodnie symptomy depresji: utrata zadowolenia z życia, brak energii, męczliwość, negatywna ocena przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz zaburzone funkcje poznawcze u osoby starszej mogą być mylnie uznawane przez bliskich oraz przez samego seniora za naturalne i związane z procesem starzenia się. Objawy depresji u osób zaawansowanych wiekiem znajdują werbalizację najczęściej w postaci skarg na dolegliwości bólowe i bezsenność. Rolą bliskich jest poszerzanie swojej wiedzy na temat starzenia się i mogących pojawiać się zmian depresyjnych oraz możliwościach pomocy, wsparcia i leczenia. Rolą lekarza jest wykluczenie chorób somatycznych i w razie potrzeby włączenie terapii wzmacniającej psychiczny aspekt zdrowia seniora.
Pomyślne starzenie
Niestety we wszystkich społeczeństwach istnieje zjawisko ageizmu (dyskryminacja osób starszych na wielu polach), przejawiającego się negatywną postawą wobec seniorów i lekceważeniem ich potrzeb m.in. w obszarze infrastruktury, pracy, rozrywki, rekreacji. Istniejące przekonania i uprzedzenia oraz dyskryminacja osób starszych obniża samopoczucie seniorów. Taki stan rzeczy powoduje, że osoby starsze nie chcą identyfikować siebie jako seniora w stereotypowym założeniu niedołężnego. Osoby u progu starości mogą mieć problem z akceptacją zmian wynikających z upływającego czasu i przynależności do grupy wykluczanej społecznie ze względu na wiek. Pejoratywny stosunek do osób starszych oraz do ludzi z zaburzeniami natury psychicznej sprawia, że współistnienie obu zjawisk hamuje w sięganiu po pomoc z obawy przed ludzką nieżyczliwością. Na szczęście z uwagi na fakt, iż osoby starsze przestają reprezentować mniejszość w społeczeństwach, w myśleniu o seniorach i starości zachodzą zmiany. Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła lata 2021 – 2030 Dekadą Zdrowego Starzenia się (Decade of Healthy Ageing). Działania na obecne dziesięciolecie mają na celu poprawę jakości życia seniorów oraz zmianę w sposobie myślenia o osobach starszych. Zaawanasowany wiek nie musi oznaczać wkroczenia na smutną ścieżkę życia, pozbawioną radości, wsparcia i dobrej opieki medycznej. To, w jaki sposób postrzegani są seniorzy zależy także od samych osób starszych. Ich otwarta postawa wobec programów społecznych i rozwiązań medycznych dla seniorów może przynieść dobrodziejstwa dla samych zainteresowanych oraz nieść nadzieję dla kolejnych pokoleń, że starzenie może przebiegać pomyślnie w zdrowiu psychicznym i fizycznym oraz sprawności poznawczej.
Pomagamy seniorowi
Podstawową kwestią w niesieniu pomocy jest zrozumienie problemu. W poznaniu depresji pomagają kampanie informacyjne, artykuły traktujące o tej chorobie. To ważne, by poszerzać wiedzę i szukać rozwiązań w zakresie tych obszarów, które mogą dotyczyć nas samych lub naszych bliskich. Depresja nie zawsze wymaga leczenia farmakologicznego, w części przypadków z powodzeniem wystarcza psychoterapia. Osoby cierpiące z powodu depresji powinny skorzystać z pomocy psychoterapeuty, jednak z wielu przyczyn tak się nie dzieję. Problem wynika z niskiej świadomości na temat depresji i jej objawów, z obawy przed stygmatyzacją, z powodów ekonomicznych i z powodu utrudnionego dostępu do specjalisty zdrowia psychicznego. Wymienione powody zniechęcają chorych do kontaktu i podejmowania starań o zdrowie psychiczne. Problem depresji seniora jest niedoceniany, a przecież nieleczona osłabia stan fizyczny, obniża sprawność intelektualną i opóźnia ewentualną rehabilitację. Z powodu nieleczonej depresji organizm może uciec w chorobę, manifestując zły stan psychiczny dolegliwościami fizycznymi. A to sprawia, że funkcjonowanie starszego człowieka pogarsza się, rośnie ryzyko hospitalizacji, a opieka nad chorym staje się trudniejsza. Przeciążeni stresującymi wydarzeniami i zmianami życiowymi seniorzy pragną ucieczki od trudnej rzeczywistości. Niestety w przypadku depresji ta ucieczka może przybrać niebezpieczną formę alkoholizmu lub nawet skrajną w postaci samobójstwa. To zrozumiałe, że pod naporem sytuacji stresogennych chcemy zmienić otoczenie, nabrać dystansu, spojrzeć na swoją sytuację inaczej. Stworzone przez VR TierOne urządzenie medyczne pozwala wzmocnić psychikę pacjenta poprzez zmianę realnego otoczenia na specjalnie przygotowane otoczenie wirtualne i przeprowadzenie w tym nowym środowisku przyjemnej w odbiorze i skutecznej terapii.
VR TierOne pomaga seniorom uporać się z depresją i cieszyć się chwilą obecną.
Technologia VR wykorzystana w rozwiązaniu VR TierOne pozwala na oderwania od trudnej rzeczywistości w bezpieczny i niefarmakologiczny sposób. Ta pozytywna doza eskapizmu i zanurzenie się w wirtualnym Ogrodzie Odrodzenia oraz elementy psychoterapii ericksonowskiej czynią VR TierOne skutecznym rozwiązaniem w niwelowaniu niekorzystnych zmian psychicznych. Przeprowadzone badania nad VR TierOne w leczeniu depresji senioralnej przyniosły nie tylko pozytywne wyniki, ale pokazały również, że nasze rozwiązanie spotyka się z przychylnym nastawieniem osób starszych. Dziś z powodzeniem możemy wzmacniać zdrowie, pomagać seniorom w depresji i odzyskiwaniu dobrego samopoczucia w szpitalach, domach opieki, fundacjach i innych placówkach medycznych, nadając leczeniu depresji nowy lepszy wymiar.
